بناهایی که به دست انسان ساخته می شود، جلوه هایی از نگرش او به جهان هستی است که پرتو دهنده قوّهٔ فکری و ساختار فرهنگی ـ اجتماعی کسان آن جامعه است. این برداشت که معماری می تواند دیدگاهی طبیعی یا مافوق طبیعی داشته باشد در هر حال بیرون از تأثیر محیط اطراف و اقلیم جغرافیایی انسان نیست، لذا در بررسی معماری یک بنا، پیش درآمد باید جهان و جهان بینی سازنده آن بنا را مورد کنکاش پیمان داد الی بتوان افکار و عقاید او را در حجمی از آرایش مکان نگریستن کرد .(معماری با محیط گوشه ها-کناره ها و افراد آن جامعه رابطه تنگاتنگی دارد.)
معماری سنتی ایران ،تجلی سمبلیک جهانی ابدی و ازلی است که این دانشمند را محلی زودگذر و واسطهای برای رسیدن به مرتبهای والاتر به منظور وصول به آرامش درونی میداند ؛معماری ایران که به صورتهای متنوع در بناهای گوناگون متجلی گشته، جایگاه خاصی را داراست که در آن ،عقاید و رسوم و آداب در شرایط جغرافیایی و اقلیمی نمود آشکاری دارد و حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای اعتلای این هنر با تکیه بر باور خویش ،از جانِ خویش باعث گذاشته و در این گذرگاه از هیچ کوششی دریغ نورزیده اند. همراه با اساتید معماری، استادان صنایع دستی نیز با همان تفکر فوق ولی تجلی مکشوف در هنرِ ویژه خویش، تکامل دسته و اثرگذار بر معماری سنتی ایرانی بوده اند .
تزیین ساختمان که جزء جدانشدنی معماری محسوب می شود در آجرکاری، کاشی کاری، گچبری و آینه کاری در کناره قالی بافی، گلیم بافی، قلمکاری ، سفالگری، منّبت کاری، کنده کاری چوب، گره چینی و وانگهی دیگر دست آوردهای صنایع دستی رو کرد مکشوف و پیوندی احد برپایی نموده که فضای معماری ایران را آکنده از زیبایی معنوی میسازد و این خود زیبایی ظاهری را نیز به همراه دارد.
معماری با سایر هنرهای ایرانی ،تارهای به هم تنیدهٔ یکپارچهای است که از یکدیگر تأثیر پذیرفتهاند ؛ به ویژه صنایع دستی که علاوه بر تزیینی بودن و جنبههای زیبایی شناسانه، نقش کاربردی در زندگی روزمره افراد جامعه دارد. صنایع دستی به دلیل عدم نیاز به سرمایهگذاری بسیار و وجود مواد اولیهٔ محلی برای تولید و وجود زمینههای گسترش در مناطق گوناگون و برپایی ارزش افزودهٔ بالا، بخش عظیمی از نیروی انسانی و اقتصادی ایران را به خویش مشغول کرده است و این فرمایش در معماری سنتی نقش ِ بارزی دارد. صنایع دستی و معماری همواره مکمل یکدیگر بودهاند و حائز ویژگیهای مشترک می باشند.
بناهای ایرانی همانند مسجد، مناره، خانه، باغ، پل، قلعه، آب انبارها و... هر کدام به نوعِ خاصی از صنایع دستی احتیاج دارد که بعضی از گونه ها آن کاشی کاری، مشبّک کاری، نقاشی دیواری، منّبت کاری و غیره است. تنوع اقلیم آب و هوایی در ایران موجب گوناگونی بسیار در معماری و تزیین آن گردیده است و در نتیجه گونه ها و اقسام صنایع دستی در تزیین معماری، نقشِ عمدهای دارند .
صنایع دستی در رشته های متنوع همچون: قالیبافی ،گلیمبافی، سفالگری ،آبگینه سازیِ محصولاتِ فلزی ، سنگتراشی، چوب تراشی ، حصیربافی ، کاشی کاری تا رودوزیها وابستگی سر راست با معماری دارد به طوری که ساخت شکل آنها وابستگی به فضای معماری سنتی ایرانی دارد و همین طور بعضی از اجزاء و فضاهای معماری، متناسب با کالاهای صنایع دستی ساخته میشود .
معماری سنتی ایران در ایجاد صورتهای گوناگون صنایع دستی نیز نقشِ عمدهای را به عهده داشته است ؛ به طور مثال بافنده، اندازه قالی را براساس وسعت اتاقها میبافد و سفالگر طبق جایگاه سفال در فضای ساختمان شکل و حجم باره عقیده را میسازد . انسجام صنایع دستی با معماری نه تنها از نظر فرم و رنگ بلکه از عقیده محتوایی نیز هم خوانی دارد و هنرمند کوشش نموده، پیوستگی خویش با طبیعت و نگرش معنوی خود نسبت به هستی را متجلی سازد .
صنایع دستی به علت تنوع و گستره در رشته های گوناگون، کاربردهای زیادی در تزیین معماری دارد که دربرگیرنده چهار دسته میشود :
-تزیین درونِ بنا
-تزیین فضاهای ورودی
-تزیین فضای اتصالِ درون بنا
-تزیین فضای اتصالِ بیرون بنا
تزیینات بیرونی ساختمان باید به نحوی باشد که در برابر دگرگونی ها آب و هوا و روشنایی خورشید تغییر ناپذیر باشد و کیفیت خویش را از دست ندهد. این تزیینات بیشتر دربرگیرنده کاشی کاری به چهره معرّق یا هفت رنگ میباشد که علاوه بر تزیین بنا با نقوش و رنگهای گوناگون، عایقی در مساوی برف و باران و گرما و سرما است. کاشی کاری در معماری ایران در واقع شناسنامه بنا میباشد و تاریخ مشخص و سیرِ تحولی منظمی را دارا است.
با آغاز دوره اسلامی، کاشی کاری در اماکنِ مذهبی تجلی خاصی مییابد، محراب و گنبدِ مسجد شیخ لطف ـ الله و گنبدِ مزار شاه نعمت اللّه اما در ماهانِ کرمان، مسجد کبود تبریز و گنبد مسجد چهار باغ اصفهان، نمونه آشکار این هنر میباشد .
کاشی کاری، مهمترین ویژگی تزیین معماری سنتی ایران است که ادامهٔ همان آجرکاری است.
نکته دارای اهمیت در کاشی کاری ایران رنگ لعاب است، رنگ کاشیهای ایرانی اکثراً فیروزهای و لاجوردی بوده و رنگهای سفید و سبز و زرین نیز در درجه دوم میباشد و این رنگها در بین هنرهای سنتی ایران مشترک میباشند .
فضاهای ورودی بنا در معماری ایرانی و خصوصاً بناهای مسکونی و مذهبی بخشِ مهمی را به خویش وابستگی داده است که با پوششی به چهره سایهبان با طاق کمانی همراه بوده است .تزیین این تقدیر از بنا عموماً کاشی کاری است، همچنین نمونههای آینهکاری و مشبک کاری آجری نیز هستی دارد .
آینه کاری از هنرهای ظریفی است که در نماسازی درونی بناها، در بالای ازارهها ، زیردورها ، طاقها، رواقها ، شبستانها، سرسراها و موارد دیگر به پیشه میرود .
مقرنس کاری و گچ بری نیز از تزیینات معماری محسوب میگردد. مقرنس کاری که تداوم خشت چینی است توازنی را القا مینماید که گویی وظیفه انتقال سقف یا گنبد بر پایهها را داراست و امثال نسبت آسمان به زمین است .
تزیینات درونی یک بنا نسبت به نوع آن تفاوتهای گوناگونی دارد و این تفاوت در دوره های گوناگون، تنوع اکثریت به خود میگیرد ولی در همهٔ آنها وجوه مشترکی نیز وجود دارد و از آن جمله ایجاد فضایی است که انسانهای کاربرد کننده از آن بنا، آمالشان در آن تحقق مییابد و تسکین می یابند. در تزیین درونی یک بنا از تنوع هنر صنایع دستی بهره‌گیری اکثریت میتوان نمود. قالی علاوه بر زیرانداز بودن یکی از اجزای مهم در تزیین فضای داخلی بناهای ایرانی میباشد. زیرا کف بنا را که انسانها بر آن می نشینند و میخوابند، می پوشاند و گاه نیز به عنوان تزیینی قشنگ بر دیوار کوبیده می شود و گاهی نیز از قالی های دو طرفه به عنوان سطحی جدا کننده بین دو محیط بهره‌گیری میشود. تقرب طرح و نقشِ قالی با نقوشِ کاشی، نزدیکی و انسجامِ هنرهای ایرانی را ذکر میدارد .
زیر اندازهای دیگری چون گلیم ،جاجیم و منسوجات سنتی و پردههای قلمکار با کاربردهای گوناگون و وسایل تزیین شده با خاتم و منّبت و معرق چوب، گونه ها رودوزیها و اشیای فلزی ، همه و همه ،آرایش دهنده محل زندگی ایرانی میباشند. صنایع دستی در معماری ایران فقط نقشِ مزّین کنندهٔ مکان را ندارند بلکه هر کدام در جایگاه خود کاربردهای گوناگونی دارد .
تزیین بین فضای درونی و خارجی دربرگیرنده درها و پنجرههاست. «درِ» بناها که در گذشته از چوب ساخته میشد مأوایِ سرپنجه هنرمندانِ منّبت شغل و فلز شغل بود. «در»های کنده کاری شده و منبت کاری همراه با کلونهای بسیار زیبای فلزی ،جایگاه و اهمیت بنا را روشن میساخت. نقوشِ برپایی شده بر روی درها هم چون نقوشِ نمادین، در هنرها جلوهگاهِ تفکر و فرهنگِ ایرانی است. نقش «خورشید» که مهمترین نقشِ موجود بر روی درها میباشد، علامتی برای روشنی، برکت و سلامتی برای صاحبخانه است .
دلایل افزایش قیمت مسکن